Tierradentro, Colombia: archeologische opgravingen in de bergen

Colombia staat bekend om haar kleurrijke steden, koffiedorpen en stranden, maar ook qua archeologie heeft het land veel te bieden. In het zuiden ligt nationaal archeologisch park Tierradentro, waar je goed bewaard gebleven tombes en standbeelden uit de precolombiaanse tijd kunt bewonderen. Deze culturele hoogtepunten bekijk je tijdens een prachtige wandeling door de bergen. Tierradentro ligt redelijk buiten de gebaande paden en het was één van de meest bijzondere plekken van onze rondreis Colombia.

Inhoudsopgave

Colombia heeft geen wereldberoemde archeologische vindplaatsen zoals Peru die heeft, maar voor liefhebbers is er toch veel te zien. De belangrijkste archeologische plek in Colombia is San Augustín, gelegen in het zuiden van het land. Hier vind je talloze standbeelden uit de precolombiaanse tijd en deze plek wordt vrij veel bezocht. De tweede belangrijke vindplaats is Tierradentro, dat een stuk noordelijker ligt. Waar San Augustín bekend staat om haar standbeelden, draait het in Tierradentro vooral om de vele tombes die hier zijn gevonden. Standbeelden zijn er overigens ook, maar niet zoveel als in San Augustín.

Tierradentro, Colombia: weinig bezocht

Tierradentro wordt maar heel weinig bezocht (je hebt de tombes vrijwel voor jezelf alleen) en dat komt onder andere doordat het erg afgelegen ligt. Wij reisden er naartoe vanuit de Tatacao-woestijn en dat was een lange rit over stoffige, deels onverharde bergwegen. Een mooie rit was het wel, want dit gedeelte van de Andes is prachtig: hoge groene bergen, ruige pieken en schitterende uitzichten. Onze bestemming na Tierradentro was Cali, via een bergroute die zo mogelijk nog spectaculairder was.

Over nationaal archeologisch park Tierradentro

Tierradentro is UNESCO-werelderfgoed sinds 1995 en bestaat uit vijf delen met maar liefst 162 ondergrondse graftombes. Die werden in de 6^e tot de 10^e eeuw gebouwd door de precolombiaanse volken die hier toen leefden. De tombes zijn soms wel twaalf meter breed en uitgegraven in vulkanisch gesteente ongeveer zeven meter onder de grond. De grafkelders zijn versierd met muurschilderingen, die verrassend goed bewaard zijn gebleven. In sommige tombes ligt nog aardewerk, waaronder grote potten. Bovendien zijn in het park verschillende standbeelden van menselijke figuren te zien.

De bezienswaardigheden van Tierradentro bezoeken

Het leuke van Tierradentro is dat je de vijf archeologische vindplaatsen via een lange wandeling door de bergen kunt bezoeken. Zo combineer je de culturele bezienswaardigheden met de schitterende natuur rond Tierradentro. Als je alles wilt zien, dan loop je deze dag zo’n veertien kilometer. Wij kozen voor vier vindplaatsen en liepen ongeveer negen kilometer.

Stop 1: Museo Arqueológico

We begonnen onze wandeling bij het Museo Arqueológico, waar we ook de entree voor het hele park betaalden. We kregen een leuk paspoortje mee met informatie over de vijf vindplaatsen. Bij elke plek zette een bewaker netjes een stempel in het paspoort. Het museum is een mooi begin van je wandeling, want hier vind je meer informatie over de precolombiaanse volken die hier woonden, over de opgravingen en over de functie van de grafkelders. Alles is wel in het Spaans, dus zet Google Translate komt goed van pas.

Stop 2: de tombe van Segovia

Vervolgens liepen we een steile heuvel op naar Segovia, de belangrijkste archeologische vindplaats van Tierradentro. Onderweg zijn de uitzichten over de groene omgeving prachtig. Bij Segovia kun je verschillende ondergrondse grafkelders bezoeken, die bewaakt worden door bewakers die graag een (Spaanstalig) praatje met je maken. De spiraalvormige trappen naar beneden zijn erg hoog en ik had de volgende dag dan ook flinke spierpijn. De grafkelders zijn erg indrukwekkend, met mooie beschilderingen. Tip: neem een zaklampje mee, want de verlichting is niet overal even goed.

tombe met schilderingen in Tierradentro Colombia

Fotografietip!

De tombes zijn erg donker en dat maakt fotograferen lastig. Een statief meenemen is ook niet echt een optie, want alles is erg krap. Er zijn vaak wel hekwerken waar je je camera op kunt laten steunen. Ik fotografeerde zelf voor het gemak met mijn telefoon, want die leverde in het donker betere resultaten af dan mijn systeemcamera.

Stop 3: vindplaats El Duende

Vervolgens klommen we in een kwartier verder naar de tweede vindplaats, El Duende. Hier zijn twaalf tombes gevonden en vijf ervan kun je bezoeken. Ook weer erg mooi, al is het soms best lastig om de hoge, smalle trappen af te dalen. Zeker als je erg lang bent, zoals ik. Na El Duende is het dik een half uur lopen naar El Tablón, een plateau met negen beelden van strijders, vrouwen en priesters. Deze beelden schijnen erg op die van San Augustín te lijken en ik vond ze gaaf om te zien. De wandeling er naartoe is bovendien prachtig, want je loopt langs de mooiste uitzichten, kleine dorpjes, koffiestruiken en volop groen en bloemen.

Stop 4: San Andrés de Pisimbalá en Alto de San Andrés

Na El Tablón liepen we het dorp San Andrés de Pisimbalá in, waar we ook overnachtten. San Andrés is een slaperig dorp met één guesthouse met restaurant (La Portada), een oude kerk, een ochtendmarkt en huizen met muurschilderingen. De sfeer is hier heel relaxed en het is leuk om een paar nachten in een niet-toeristisch Colombiaans dorp te slapen. Vanuit San Andrés liepen we omhoog naar Alto de San Andrés, weer een mooie wandeling naar zeven grote tombes. Tombe 5 is echt de moeite waard, want hier zijn de muurschilderingen heel goed bewaard gebleven en kun je de menselijke gezichten makkelijk herkennen. Het is misschien wel de mooiste grafkelder van het hele archeologische park Tierradentro.

Ook de vijfde vindplaats van Tierradentro bezoeken?

Wil je alle vijf de archeologische vindplaatsen bezoeken, dan kun je doorlopen naar het afgelegen El Aquacate, dat op 2700 meter hoogte ligt. Dat is best een klim vanaf Alto de San Andres (1850 meter): je klimt anderhalf uur steil omhoog en daarna weer ruim een uur naar beneden. De uitzichten zijn ongetwijfeld fantastisch, maar gezien de regen tijdens ons bezoek besloten we de modderige klim over te slaan. Ook omdat de tombes hier niet zo bijzonder zijn, het is echt de locatie waarvoor je de klim zou willen maken. We liepen terug naar San Andrés, na een prachtige hike.

Praktische informatie Tierradentro

Overnachten bij Tierradentro: La Portada

Er zijn een paar basic guesthouses in de buurt van de entree van archeologisch park Tierradentro. Wij kozen ervoor om in San Andrés de Pisimbalá te slapen, op een half uur lopen van de entree. Hier zit La Portada, een prima guesthouse met restaurant dat gerund wordt door echtpaar Leo en Eva. Hele vriendelijke mensen die je van harte welkom eten en die eventueel ook een gids voor je kunnen regelen. Eva kan bovendien heerlijk koken en zet je met liefde drie keer per dag een geweldige maaltijd voor.

Hoe kom je in Tierradentro?

Wij reisden erg luxe: we hadden een auto met chauffeur op het traject Tatacoa-Tierradentro-Cali. Dat was erg fijn, want Tierradentro ligt erg afgelegen en de wegen zijn niet goed. Je kunt natuurlijk ook met de bus gaan. Vanuit Popayán gaat er bijvoorbeeld om 10.30 uur een directe bus naar San Andrés de Pisimbalá, die je in vier tot vijf uur naar het dorp brengt.

Hoe lang heb je nodig in Tierradentro?

Ik zou een volle dag inplannen om alle bezienswaardigheden in Tierradentro te bekijken. Twee nachten is dan ook voldoende.

Wat is de beste reistijd voor Tierradentro?

De beste reistijd is de periode december-maart, de droge tijd. Het weer kan in Tierradentro ook in de droge tijd erg wisselvallig zijn, want het blijven de bergen. Het was de enige plek tijdens onze Colombia-rondreis in maart waar we regen hebben gehad.